Απόψεις για το Νομοσχέδιο-Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων

Απόψεις -έστω και στο παρά πέντε- για το νομοσχέδιο που θα ψηθιστεί εντός των προσεχών ημερών σχετικά με την μετατροπή της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων σε

Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων

     Τις τελευταίες ημέρες πληροφορηθήκαμε από ένα μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου το νομοσχέδιο για την μετατροπή της Γ.Γ.Δ.Ε. σε Α.Α.Δ.Ε. (Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων) που πρόκειται να  ψηφισθεί το Σαββατοκύριακο,  21-22 του μηνός. Ταυτοχρόνως, διαβάσαμε και στον Τύπο «αποκαλύψεις» για το περιεχόμενο του νομοσχεδίου.

     Ότι η Δημοκρατία πάσχει από βαριά ασθένεια στην χώρα μας είναι έκδηλο παντού. Φαίνεται, όμως, ότι στη Γ.Γ.Δ.Ε. επήλθε το τελικό και θανάσιμο πλήγμα. Τα νομοσχέδια, στο δημοκρατικό πολίτευμα αποτελούν αντικείμενο συζήτησης, διαβούλευσης, ειδικά μεταξύ των ενδιαφερομένων, με σεβασμό στις αρχές της διαφάνειας και του δικαίου. Όταν τα νομοσχέδια συζητούνται σχεδόν με μυστικότητα μεταξύ ολίγων ενεχομένων και περνάνε σαν αστραπή από τη Βουλή, η Δημοκρατία πνέει τα λοίσθια.

     Ένα νομοσχέδιο, λοιπόν, που επηρεάζει βαθιά τη δομή και λειτουργία του Κράτους και την κατάσταση χιλιάδων υπαλλήλων, και όμως δεν κρίνεται απαραίτητο να αποτελέσει αντικείμενο πλατιάς διαβούλευσης μεταξύ των ενδιαφερομένων, προϊδεάζει και για τα αποτελέσματα, στα οποία στοχεύει είτε σαφώς είτε εμμέσως. Μάλιστα, για να απαλυνθεί το αστραπιαίο της ταχύτητας, χρησιμοποιείται το επιχείρημα ότι η περιώνυμη ανεξαρτησία συζητείται εδώ και πολλά χρόνια και απλώς, σήμερα, γίνεται πραγματικότητα.

  

 Δεν είναι δυνατόν, και δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος, να εξετάσουμε σημείο προς σημείο το νομοσχέδιο αυτό, γι’ αυτό θα περιοριστούμε στα βασικότερα σημεία:

Λειτουργική ανεξαρτησία

     Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό που διατρέχει όλο το νομοσχέδιο είναι η «λειτουργική ανεξαρτησία» της νέας Διοικητικής Αρχής έναντι του Κράτους, της οποίας το κεντρικό νόημα αποτυπώνεται στο άρθρο 3 «Λειτουργική ανεξαρτησία», σύμφωνα με το οποίο:

«Ο Πρόεδρος, τα μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης, ο Εμπειρογνώμονας και ο Διοικητής κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, δεσμεύονται μόνο από το νόμο και τη συνείδηση τους και δεν υπόκεινται σε ιεραρχικό έλεγχο ούτε σε διοικητική εποπτεία από κυβερνητικά όργανα ή άλλες διοικητικές αρχές ή άλλον δημόσιο ή ιδιωτικό οργανισμό. Ο Πρόεδρος, τα μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης, ο Εμπειρογνώμονας και ο Διοικητής απολαμβάνουν προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας».

    Η  ανεξαρτησία αυτή αποτυπώνεται σε όλο το κείμενο με μεγαλύτερη ή μικρότερη σαφήνεια, αναλόγως του επιμέρους θέματος.

     Κατ’ αρχήν γεννάται το βασικό ερώτημα, γιατί είναι αναγκαία αυτή η λειτουργική ανεξαρτησία, για την οποία έχει προβληθή πολλές φορές στον Τύπο, ότι αποτελεί αίτημα των «δανειστών». Συνήθως, ανεξάρτητες διοικητικές Αρχές γίνονται όργανα με αντικείμενο, το οποίο περικλείει και τον έλεγχο του Κράτους έναντι των δικαιωμάτων των πολιτών, ώστε να κατοχυρώνεται η δυνατότητα των Αρχών αυτών να ελέγξουν και να εγκαλέσουν το Κράτος για παραβίαση της σχετικής νομοθεσίας. Δεν γνωρίζουμε το αιτιολογικό πλαίσιο του νομοσχεδίου αυτού, ώστε να αντιληφθούμε το βασικό λόγο, για το οποίο μια Αρχή, η οποία εισπράττει από τον ελληνικό λαό τα έσοδα του Κράτους, πρέπει να είναι ανεξάρτητη από το Κράτος. Πάντως, δεν νομίζουμε ότι το κύριο πραγματικό κίνητρο είναι η προστασία των πολιτών έναντι της φορολογικής πολιτικής του Κράτους, καθώς αυτή η  Αρχή θα είναι ο βασικός ρυθμιστής της εφαρμογής της.

     Αντιθέτως, η λειτουργία της με «ιδιωτική» μορφή, μάλλον εγκυμονεί κινδύνους να μετατραπεί σε διωκτικού τύπου αρχή, πολλώ μάλλον, εάν οι αμοιβές των μελών της συναρτώνται άμεσα με τα οικονομικά αποτελέσματα.  Από την άλλη πλευρά, δεν συνιστά προσβολή της εθνικής μας ανεξαρτησίας, η απαίτηση να είναι ανεξάρτητη από το ελληνικό Κράτος, αλλά όχι από την Ευρωπαϊκή Ένωση, εκπρόσωπος της οποίας θα συμμετέχει στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΑΑΔΕ, ως Εμπειρογνώμονας; Βεβαίως, θα τον ορίζει ο Υπουργός Οικονομικών, αλλά μεταξύ τριών υποψηφίων που θα προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κατά πάσαν πιθανότητα δεν θα είναι ούτε Έλληνας πολίτης.

     Η λειτουργική ανεξαρτησία αποτυπώνεται σε όλο το νομοσχέδιο με περισσότερη ή λιγότερη ασάφεια, αναλόγως του θέματος. Ιδιαίτερα οι σχέσεις της ΑΑΔΕ με τον Υπουργό Οικονομικών περιγράφονται με έναν τρόπο που για εμάς τους απλούς ανθρώπους είναι δυσνόητος, ίσως γιατί η περιορισμένη νοημοσύνη μας δεν μας επιτρέπει να κατανοήσουμε σαφώς την έννοια των «στρατηγικών οδηγιών» και των «εξαιρετικών περιστάσεων».

Π.χ. στην παράγραφο 4 , προβλέπει ότι «σε περίπτωση διαφωνίας του Διοικητή και του Υπουργού Οικονομικών σχετικά με την εφαρμογή της φορολογικής πολιτικής,  το ζήτημα παραπέμπεται από τον Υπουργό Οικονομικών στο Συμβούλιο Διοίκησης της Αρχής»,  το οποίο θα κληθεί να επιλέξει μεταξύ Υπουργού Οικονομικών και Διοικητή, άρα το Συμβούλιο αυτό ιεραρχικά ηγείται και των δύο.

     Όσον αφορά τη νομοθετική αρμοδιότητα, μέσα από μια πολύπλοκη διατύπωση προκύπτει ότι ο Υπουργός κρατά την αποφασιστική αρμοδιότητα, όσον αφορά τους νόμους, ενώ για τις κανονιστικές πράξεις και ερμηνευτηκές εγκυκλίους την αποφασιστική αρμοδιότητα έχει η ΑΑΔΕ, ενώ ο Υπουργός παίζει μόνο γνωμοδοτικό ρόλο. Μια διάταξη που προκαλεί πολλά ερωτηματικά, καθώς ο  Υπουργός υποβιβάζεται σε ένα κρίκο της ιεραρχικής εισηγητικής αλυσίδα κατώτερο της ΑΑΔΕ.

     Είναι προφανές ότι το άρθρο αυτό προσπαθεί να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα, μη καταργώντας το ρόλο του Υπουργού, αλλά προσαρμόζοντάς τον εν πολλοίς σε γνωμοδοτικό εργαλείο.

Οργανισμός της ΑΑΔΕ

     Με το άρθρο 6 καθορίζεται ότι όλη η δομή και τα αντικείμενα των Υπηρεσιών της ΑΑΔΕ θα καθοριστούν με Οργανισμό και Εσωτερικούς Κανονισμούς που αποφασίζει το Δ.Σ. της ΑΑΔΕ. Τέρμα οι νόμοι και τα προεδρικά διατάγματα, και εν γένει οι νομοθετικές πράξεις που μέχρι τώρα ρύθμιζαν αυτά τα θέματα, από δω και στο εξής, αυτά αποτελούν ιδιωτική υπόθεση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΑΑΔΕ).

Προσωπικό της Αρχής

     Με όλα τα σχετικά άρθρα για τις μεταθέσεις, τις προαγωγές και τις επιλογές προϊσταμένων εδραιώνεται σαφώς το ήδη υπάρχον καθεστώς, σύμφωνα με το οποίο οι υπάλληλοι της ΑΑΔΕ δεν υπάγονται στο γενικότερο δημοσιοϋπαλληλικό καθεστώς, αλλά διέπονται από την μοναρχικού τύπου αρμοδιότητα του Διοικητή της ΑΑΔΕ. Ακόμη και τα μέλη του Πειθαρχικού Συμβουλίου που θα κρίνει υποθέσεις των υπαλλήλων, πλην των ανωτάτων στελεχών, καθορίζονται από τον Διοικητή της ΑΑΔΕ.

     Ιδιαίτερης σπουδαιότητας για τους υπαλλήλους είναι  το άρθρο 38 «Προσωπικό της Αρχής». Απ’ αυτό αξίζει να μνημονεύσουμε την παράγραφο 5, σύμφωνα με την οποία:

«Οι υπάλληλοι που θα αξιολογηθούν ως ακατάλληλοι ή ανεπαρκείς κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της Αρχής, μεταφέρονται από αυτήν. Η διαδικασία, ο τρόπος και τα ειδικότερα ζητήματα της μεταφοράς από την Αρχή καθορίζονται με Κοινή Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης».

     Οι υπάλληλοι που θα στελεχώσουν αρχικά την ΑΑΔΕ είναι δημόσιοι υπάλληλοι που έχουν προσληφθεί και αξιολογηθεί κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους, σύμφωνα με τα ισχύοντα στον δημοσιοΰπαλληλικό κώδικα. Βλέπουν ξαφνικά να ανοίγει μπροστά τους ένα καθεστώς που διαφοροποιείται αρκετά από το εν γένει καθεστώς του Δημοσίου, μια εν μέρει ιδιωτικοποίηση της Υπηρεσίας, στην οποία υπηρετούν. Έχουν ήδη βιώσει ότι, προκειμένου να κριθούν για θέσεις ευθύνης, πρέπει να υποβληθούν σε διαδικασίες που διαφοροποιούνται από τους υπολοίπους δημοσίους υπαλλήλους και τους εξομοιώνουν αρκετά με το καθεστώς του ιδιωτικού τομέα. Κανονικά, θα έπρεπε να  υπάρξει σεβασμός προς αυτούς τους υπαλλήλους και να τους δοθεί η δυνατότητα να επιλέξουν με ψυχραιμία και αξιοπρέπεια την μετακίνησή τους σε άλλες Υπηρεσίες, αναλόγως των προσόντων και των αναγκών τους.

     Αντ’ αυτού, αυτό που διαβάζουμε είναι ότι θα «μεταφερθούν» (ακόμη και ο όρος «μεταφορά» παραπέμπει σε εμπορεύματα, γιατί για τους ανθρώπους θεωρείται πλέον δόκιμος ο όρος «μετακίνηση»), εάν αξιολογηθούν ως ακατάλληλοι ή ανεπαρκείς τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της Αρχής.

-Φτάνει άραγε ένας χρόνος για να κριθούν οι υπάλληλοι και μάλιστα τελεσίδικα;

-Με ποια κριτήρια θα γίνει αυτή η αξιολόγηση (δεν υπάρχουν στο νομοσχέδιο και η σχετική ΚΥΑ θα καθορίζει μόνο τον τρόπο, τη διαδικασία και ειδικότερα ζητήματα);

-Είναι άλλα τα κριτήρια για να είναι κατάλληλος και επαρκής ένας υπάλληλος για την ΑΑΔΕ, και άλλα για το υπόλοιπο Δημόσιο;

-Αυτοί που θα κριθούν ως ακατάλληλοι ή ανεπαρκείς για την ΑΑΔΕ, στην Υπηρεσία στην οποία θα «μεταφερθούν», θα θεωρηθούν ως «μπάζα» που τα πέταξαν από το καράβι;

Γενικό Χημείο του Κράτους 

     Όσον και εάν υπάρχει προσπάθεια στο νομοσχέδιο να μην στοχοποιηθεί καμμία Υπηρεσία, είναι προφανές ότι το Γενικό Χημείο του Κράτους με την παρούσα μορφή του δεν έχει άμεση σχέση με τους στόχους της ΑΑΔΕ.

     Βεβαίως, στο άρθρο 2 «Αρμοδιότητες της Αρχής» έχει περιληφθή σχετική διάταξη που προσπαθεί να καλύψει και το Γενικό Χημείο του Κράτους

(παράγραφος στ : «Τη λήψη και την εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και των συμφερόντων των καταναλωτών, καθώς και για την συμβολή στην υγιή λειτουργία της αγοράς, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας της χημικής βιομηχανίας, και την παροχή σχετικής επιστημονικής υποστήριξης σε δικαστικές, αστυνομικές και λοιπές κρατικές Αρχές και υπηρεσίες»).

     Μπορεί όμως να πεισθεί κάποιος ότι το Γ.Χ.Κ. μπορεί να χωρέσει σε μια Διοικητική Αρχή του τύπου της ΑΑΔΕ, η οποία συνιστάται «με σκοπό τον προσδιορισμό, την βεβαίωση και την είσπραξη των φορολογικών, τελωνειακών και λοιπών δημοσίων εσόδων, που άπτονται του πεδίου των αρμοδιοτήτων της», σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 1 του νομοσχεδίου;

     Το Γ.Χ.Κ. έχει μια συνολική επιστημονική οντότητα, της οποίας το πεδίο υπερβαίνει κατά πολύ την τεχνική συνδρομή για την είσπραξη των διαφόρων φόρων. Ήδη η υπαγωγή του στο Υπουργείο Οικονομικών όλα τα προηγούμενα χρόνια είχε μεν θετικές μισθολογικές συνέπειες για τους υπαλλήλους του (οι οποίες έχουν εκλείψει πλέον), ωστόσο πολλές φορές περιώρισε την ανάπτυξή του σε επιστημονικούς τομείς, ανάπτυξη που θα του επέτρεπε να εκσυγχρονισθεί πραγματικά, ανταποκρινόμενο στις ανάγκες μιας κοινωνίας που μεταβάλλεται με ταχείς ρυθμούς.

     Η υπαγωγή του σήμερα σε μια Αρχή καθαρά και αποκλειστικά εισπρακτικού χαρακτήρα, θα οδηγήσει σε περαιτέρω συρρίκνωση της φυσιογνωμίας του, εγκατάλειψη του εργαστηριακού του έργου στα περισσότερα πεδία και περιορισμό του σε αναλύσεις που θα στοχεύουν αυστηρά σε φορολογικούς σκοπούς, υποβάθμιση της αυτονομίας του και μετατροπής του σε επικουρική Υπηρεσία των εισπρακτικών Υπηρεσιών. Δεν απαιτείται ολοκληρωμένη και αυτόνομη υπηρεσιακή δομή, εάν ο βασικός στόχος καταλήξει να είναι ο προσδιορισμός του αλκοολικού τίτλου και η ογκομέτρηση των δεξαμενών, δεν είναι καν σίγουρο ότι απαιτείται ιδιαίτερη Υπηρεσία γι’ αυτές τις δραστηριότητες.

Αγαπητές/οί συνάδελφοι,

     Η ΟΣΥΟ έχει ήδη εκφράσει τις αντιρρήσεις της για το νομοσχέδιο αυτό με ένα κάθετο, αλλά λακωνικό τρόπο, και εντάσσοντάς τις σε ένα γενικότερο πλαίσιο αντιμνημονιακής προσέγγισης. Όσον αφορά ειδικότερον το Γ.Χ.Κ., τις ανησυχίες αυτές μάλλον δεν τις συμμερίζεται η πλειοψηφία ούτε της διοίκησης ούτε του συνδικαλιστικού μας οργάνου (για το σύνολο των υπαλλήλων δεν υπάρχουν στοιχεία). Μακάρι η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού να διαψευσθεί και η ψήφιση αυτού του νομοσχεδίου να μην αποτελέσει την αρχή του τέλους για το Γενικό Χημείο του Κράτους.

 

Η Σκοτεινή Πλευρά του Φεγγαριού