Σχολιασμοί και σκέψεις περί μεταρρύθμισης στο Δημόσιο συνέχεια ....

(Με αφορμή το άρθρο της «Σκοτεινής Πλευράς του Φεγγαριού»)

Σε γενικές γραμμές συμφωνώ σε πολλά σημεία με το εμπεριστατωμένο κείμενο του/της συναδέλφου (θα ήταν καλύτερα αν γνωρίζαμε και την ταυτότητά του/της). Θα σχολιάσω τον τρόπο με τον οποίο εγκρίθηκαν οι συγκεκριμένες περιγραφές καθώς και τον τρόπο που περιγράφτηκαν μόνο με μερικά επίθετα όπως προχειρότητα, αοριστολογία, πελατειακή συνείδηση, απουσία συνεργασίας και διαβούλευσης σε οποιοδήποτε επίπεδο, ερασιτεχνισμός.

Όμως θα ήθελα να διαφωνήσω με ορισμένα σχόλια του υπογράφοντος σχετικά με τις περιγραφές των θέσεων και να προχωρήσω σε ορισμένα γενικότερα σχόλια περί διοίκησης:

1. Μόνο Χημικοί/Χημικοί Μηχανικοί μπορούν να διοικήσουν το ΓΧΚ; Κατά τη γνώμη μου όχι. Και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι μέχρι σήμερα που το ΓΧΚ διοικούνταν σχεδόν αποκλειστικά από χημικούς/χημικούς μηχανικούς και μάλιστα υπαλλήλους του, έχει ανυπέρβλητα δομικά, οργανωτικά και διοικητικά προβλήματα τα οποία έχουν προκαλέσει σε μεγάλο βαθμό την απαξίωσή του. Όπως πολύ σωστά ανέφερε ο συνάδελφος, η εργαστηριακή υποδομή του ΓΧΚ κρατιέται όρθια από τη φιλοτιμία ορισμένων συναδέλφων που τιμούν την εργαστηριακή ποδιά και δε φοβούνται να τη φορέσουν. Τουναντίον είναι περήφανοι που βγάζουν τεκμηριωμένα και αξιόπιστα αποτελέσματα μέσα από τη "λάντζα" του εργαστηρίου. Υπάρχουν άλλοι "Χημικοί/χημικοί μηχανικοί" που προτιμούν τους ελέγχους τους και τις επιθεωρήσεις τους και γενικώς την "καθαρή από χημείες" γραφειοκρατία, παρόλο που όλοι μας έχουμε κοινά καθήκοντα και ανήκουμε στην ίδια κατηγορία (ΠΕ Χημικοί). Ποιος είναι ο ουσιαστικός έλεγχος που ασκούσαν οι επιτελικές διευθύνσεις τόσα χρόνια για την εύρυθμη και επαρκή λειτουργία των περιφερειακών και κεντρικών δομών του ΓΧΚ στον τομέα τους; Που φαίνεται η επίτευξη της Αριστείας; Επίσης πολύ σωστά ανέφερε ο συνάδελφος το λαβύρινθο των Προμηθειών. Είναι άραγε τυχαίο ότι τόσα χρόνια δε προχώρησαν δράσεις όπως ηλεκτρονικά κτηματολόγια, ηλεκτρονική διασύνδεση κεντρικής αποθήκης-εργαστηρίων, απλούστευση διαδικασιών παραγγελιών, ορθολογική και διαφανής χρήση του ΕΤΕΠΠΑΑ, ορθολογική ανάπτυξη της Διαπίστευσης που τόσο κοστίζει και δεν είναι παίξε γέλασε και τόσα άλλα; Και επειδή σίγουρα ως αντεπιχείρημα στα όσα λέω θα μου αντιταχθεί η κρίση, τα μνημόνια, η αποψίλωση των υπηρεσιών, οι περικοπές στους μισθούς, υπενθυμίζω ότι ως χημικοί/χημικοί μηχανικοί ήμασταν (και ακόμα είμαστε) από τους πλέον καλοπληρωμένους δημοσίους υπαλλήλους (προ κρίσης δε, με προκλητικό τρόπο). Ούτε φυσικά το ΓΧΚ πριν την κρίση υποστήριζε με πληρότητα όλη την νομοθεσία (ευρωπαϊκή και εθνική) την οποία εντέλλονταν. Αν και έρεε άφθονο τότε το χρήμα, ο ορθολογισμός στη χρήση του, η βιώσιμη ανάπτυξη του ΓΧΚ, η στοχοθεσία, η οργάνωση, η κωδικοποίηση της νομοθεσίας, οι καλές πρακτικές διοίκησης, η χρήση της πληροφορικής για την αναβάθμιση των υπηρεσιών και την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας εξέλειπαν σε μεγάλο βαθμό. Όχι μόνο στο ΓΧΚ αλλά και σε ολόκληρο το Κράτος. Μέχρι σήμερα και εν μέσω κρίσης το ΕΤΕΠΠΑΑ βρίσκεται ακόμα υπό τον έλεγχό μας. Αυτό το καταφέραμε και μπράβο μας. Γιατί λοιπόν παρατηρείται τέτοια ένδεια στις προμήθειες και στους εξοπλισμούς βλάπτοντας το κύρος του ΓΧΚ ως εργαστήριο αναφοράς της Χώρας; Βλέπετε το χρήμα δεν είναι το παν για την βέλτιστη λειτουργία μιας δημόσιας και μάλιστα τεχνικής δομής όπως το ΓΧΚ. Γιατί λοιπόν να μην έχει τη δυνατότητα να υποβάλει υποψηφιότητα για τη θέση του Διευθυντή αλλά και για τη θέση των επιτελικών διευθύνσεων κάποιος κατάλληλος εκτός Χημείου;; Ειδικά για τη θέση του Διευθυντή που είναι κατά κύριο λόγο θέση Διοίκησης. Δηλαδή τα Νοσοκομεία θα πρέπει να διοικούνται αποκλειστικά από Γιατρούς και μάλιστα του ίδιου Νοσοκομείου; Μιλάμε για την απόλυτη εσωστρέφεια και φυσικά τη  δημιουργία κατάλληλου εδάφους για την ανάπτυξη κάθε λογής κονκλάβιου, ομαδούλας, συντεχνίας μέσα στον εκάστοτε οργανισμό. Τα ζει αυτά το Δημόσιο δεκαετίες τώρα. Ένας εξωτερικός Διευθυντής, θα φέρει εξωστρέφεια, αντικειμενικότητα, επαγγελματισμό, εξειδίκευση σε θέματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, αξιοκρατία διότι δεν θα εξαρτάται από κανένα εσωτερικό κονκλάβιο. Το τι σημαίνει "κατάλληλος" μπορούμε να κάτσουμε να το συζητήσουμε. Σίγουρα πάντως δε θα επιλεγεί με τις γελοίες περιγραφές θέσεων της ΓΓΔΕ. Θα μπορούσε πάντως να μην είναι αποκλειστικά χημικός/χημικός μηχανικός, αλλά απόφοιτος διοίκησης επιχειρήσεων ή οικονομολόγος ή φαρμακοποιός ή γεωπόνος, με μεγάλη εμπειρία σε διοίκηση παρόμοιων δομών δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα (π.χ. Νοσοκομεία, Φαρμακοβιομηχανία, ερευνητικό ινστιτούτο κ.α). Πιστεύετε δηλαδή ότι ο Διευθύνων Σύμβουλος της Pharmathen (ελληνική φαρμακοβιομηχανία) ή της Agrolab (ιδιωτικό εργαστήριο φυσικοχημικών αναλύσεων στη Βόρειο Ελλάδα) δε θα μας διοικούσε επαρκώς; Η εσωστρέφεια του Δημοσίου σπάει κόκαλα. Μέχρι και την προϋπηρεσία για προαγωγή αρνούνται σε δημοσίους υπαλλήλους με πιστοποιημένη εμπειρία στον ιδιωτικό τομέα βάσει νόμου, ούτως ώστε να μην προσπεράσουν στην ιεραρχία τους αντίστοιχους εκ γενετής δημοσίους υπαλλήλους. Και εν πάση περιπτώσει ένας χημικός δεν μπορεί να έχει και διοικητικά προσόντα και οικονομικά και εργαστηριακά και, και, και. Επιτέλους, ζούμε στην εποχή της εξειδίκευσης. Ας το αποδεχτούμε και ας γίνουμε πιο φιλικοί στην εξωστρέφεια και τη συνεργασία.  

2. Διδακτορικά/Μεταπτυχιακά. Αυτοί οι τίτλοι στους απλούς υπαλλήλους του ΓΧΚ είναι μεν επιθυμητοί αλλά όχι αναγκαίοι. Ο μόνος λόγος που οι περισσότεροι εξ ημών έχουμε μεταπτυχιακά ή διδακτορικά είναι επειδή η ζήτηση για χημικούς/χημικούς μηχανικούς στο Δημόσιο είναι ελάχιστη και η προσφορά μέγιστη. Απλά πράγματα. Εξάλλου και οι διαγωνισμοί του ΑΣΕΠ τα θεωρούν επιθυμητά αλλά όχι απαραίτητα προσόντα. Σε κάθε περίπτωση, στο ΓΧΚ δεν κάνουμε RnD για να απαιτούνται εξειδικευμένα προσόντα μεταπτυχιακών και διδακτορικών. Εφαρμογή εφαρμοσμένης αναλυτικής χημείας κάνουμε, δεν ανακαλύπτουμε τον τροχό. Άντε οι προϊστάμενοι εργαστηρίων και ορισμένοι οι οποίοι θα ασχοληθούν και με ανάπτυξη, επικύρωση, επαλήθευση μεθόδων, καθώς και με ΣΔΠ, προμήθειες κ.τ.λ.  να έχουν ένα τίτλο παραπάνω. Όσο δε για τις επιθεωρήσεις, τους ελέγχους πετρελαιοειδών, αλκοόλης, και πάσης φύσεως γραφειοκρατικής αρμοδιότητας είναι εργασίες απολύτως ρουτίνας. Δε χρειάζεται να είσαι και διδάκτωρ Χημείας. Εξάλλου, όπως πολύ καλά γνωρίζουμε ένα μεταπτυχιακό ή ένα διδακτορικό δε φέρνει την Άνοιξη ως προς τον επαγγελματισμό και την αποδοτικότητα ενός υπαλλήλου. Υπάρχουν αμέτρητες περιπτώσεις υπαλλήλων στο Δημόσιο Τομέα που κάθονται στις δάφνες των τυπικών τους προσόντων, παρουσιάζοντας την ίδια στιγμή μηδενικά ουσιαστικά προσόντα, δεξιότητες, παραγωγικότητα. Και φυσικά υπάρχουν από την άλλη πλευρά υπάλληλοι με ελάχιστα τυπικά προσόντα και μέγιστα ουσιαστικά προσόντα. Αυτό που λείπει από το Δημόσιο είναι η αποτελεσματική αξιολόγηση των ουσιαστικών προσόντων. 

3. Απουσία καθηκοντολογίου, περιγραφής θέσεων, στοχοθεσίας, πεπραγμένων, παραδοτέων, απουσία αξιολόγησης ουσιαστικών προσόντων, απουσία κυρώσεων, καθιστούν έναν οργανισμό/μια Δομή, αναποτελεσματική, δυσκίνητη, χαοτική, πελατειακή, απαξιωτική, μη βιώσιμη. Μέσα σε τέτοια πλαίσια κανένας χημικός/χημικός μηχανικός ως διευθυντής δε τα βγάζει πέρα. Η αναίρεση και βελτίωση όλων των παραπάνω απαιτούν συνέργιες, εξωστρέφεια, διεπιστημονικές προσεγγίσεις για εξεύρεση λύσεων. Στο σπίτι που λέγεται ΓΧΚ, χωράνε όλοι οι άξιοι και οι έχοντες κοινό όραμα αναβάθμισης του ρόλου του ανεξαρτήτως προέλευσης (δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα, επιστημονικό πεδίο). Αν όλα τα παραπάνω ίσχυαν θα ήταν πολύ εύκολο για έναν άξιο απόφοιτο διοίκησης επιχειρήσεων ή οικονομολόγο για παράδειγμα, να μάθει το ΓΧΚ απ' έξω κι ανακατωτά και να το διοικήσει βιώσιμα και ορθολογικά.

Σίγουρα οι περιγραφές των θέσεων έτσι όπως διατυπώθηκαν και εγκρίθηκαν από τη ΓΓΔΕ αποτελούν κλαυσίγελο. Ως βήμα όμως είναι κάτι αναγκαίο. Η επαρκής περιγραφή θέσεων και περαιτέρω η συγκρότηση καθηκοντολογίων ούτως ώστε να μπορεί εύκολα και άμεσα να κρίνεται και να ελέγχεται ο κάθε Διευθυντής και ο κάθε Επιτελικός, αποτελούν αναγκαίες συνθήκες για να παταχθεί το κυρίαρχο και φαιδρό προνόμιο που μέχρι σήμερα αποτελούσε το κλειδί για την κατάληψη τέτοιων θέσεων. Η προκλητική ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ. Επίσης αναγκαίο βήμα είναι ο ορισμός αυστηρής περιόδου διοίκησης (θητεία), ούτως ώστε ανά τακτά χρονικά διαστήματα να υπάρχουν ουσιαστικές κρίσεις με βάσει τα πεπραγμένα και το καθηκοντολόγιο και φυσικά να υπάρχει ανώτερος αριθμός θητειών. Δεν μπορεί να έχουμε εσαεί τον ίδιο Διευθυντή ή τον ίδιο επιτελικό. Τα πρόσωπα πρέπει να αλλάζουν ανά εύλογο χρονικό διάστημα για προφανείς λόγους. Αυτά τα βήματα σε συνδυασμό με το άνοιγμα του ανταγωνισμού και εκτός ΓΧΚ (να δώσουμε δηλαδή την ευκαιρία και σε εξωτερικούς υποψηφίους να υποβάλλουν υποψηφιότητα για τις ανώτερες θέσεις του ΓΧΚ) πιστεύω πως θα μας διασφαλίσει σε μεγάλο βαθμό ότι θα μας διοικούν οι πλέον κατάλληλοι (και όχι ευχάριστοι ή βολικοί) Διευθυντές/Επιτελικοί.

Με φιλικούς και συναδελφικούς χαιρετισμούς

Τάσος Σακαλής,

Αυτ. Γραφείο Χ.Υ. Ξάνθης