Αξιολόγηση δημοσίων υπαλλήλων: σαν τους ελέφαντες!

Και εκεί που απορούσα για το πώς θα γίνει αυτή η περιβόητη αξιολόγηση, να τη η Αργυρώ με το άρθρο του Δημήτρη Καμπουράκη, στο protagon.gr:

"Eλέφαντες και δημόσιοι υπάλληλοι"

(ίσα κι όμοια, τι νομίζετε;)

Ο άνθρωπος είναι στέλεχος σε μια ιδιωτική εταιρεία που κάνει αξιολογήσεις προσωπικού. Νόμιζα ότι υπάρχουν ελάχιστες τέτοιες, ο ίδιος όμως με πληροφόρησε ότι στις ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν πάρα πολλές, κάποιες από τις οποίες ψάχνουν ήδη συνεργάτες για ν’ ανοίξουν παραρτήματα στην Ελλάδα, διότι μυρίστηκαν ψωμί. Θέμα της συζήτησης μας ήταν η αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων και πως μπορεί να γίνει ενιαία και αξιόπιστα, μέσα σ’ έναν δημόσιο τομέα που έχει χιλιάδες διαφορετικές αρμοδιότητες και αντικείμενα εργασίας. Παρεμπιπτόντως όμως ρώτησα και τη γνώμη του και για το πως είναι καλύτερο να γίνει η περιβόητη μείωση του υπερδιογκωμένου δημοσίου τομέα.

Δεν με εξέπληξε η άποψη του (από τη συζήτηση είχα αντιληφθεί την οπτική που έχει για τα πράγματα), όσο η κυνικότητα του παραδείγματος που χρησιμοποίησε. Όσο κι αν η πρόταση του έμοιαζε τεχνοκρατικά άρτια, όσο κι αν θεωρώ στρεβλή την μονομερή υπεράσπιση των δημοσίων υπαλλήλων σε μια χώρα γεμάτη ανυπεράσπιστους ανέργους του ιδιωτικού τομέα, κάτι στα λόγια του με ανατρίχιασε. Τα μεταφέρω όσο το δυνατόν πιο πιστά, θεωρώντας ότι αποδίδω τον πυρήνα της σκέψης του:

«Δεν είναι δική μου δουλειά να κρίνω αν το κράτος έχει πολλούς ή λίγους υπαλλήλους. Είναι δουλειά των πολιτικών. Αν όμως αυτοί κρίνουν ότι πρέπει να υπάρξει μείωση του αριθμού τους, τότε τα μέτρα που ακούω όπως μετατάξεις, εφεδρεία, προ-συνταξιοδότηση ή εθελουσία έξοδος, είναι τελείως καταστροφικά για τον υποτιθέμενο στόχο που είναι η άνοδος της παραγωγικότητας του δημοσίου. Ο τρόπος είναι ένας και μοναδικός: Άμεση απόλυση όσων περισσεύουν. Όχι όμως απολύσεις χωρίς κριτήριο.

Το ένα κομμάτι των απολύσεων πρέπει να γίνει μετά από αξιολόγηση ανά υπηρεσία και βαθμίδα υπηρεσίας. Αξιολογείς τους νεοπροσληφθέντες υπαλλήλους και απολύεις τους τελευταίους, μετά τους παλιότερους και διώχνεις πάλι τους τελευταίους και στην συνέχεια τμηματάρχες και διευθυντές και κάνεις το ίδιο. Το δεύτερο κομμάτι απολύσεων θα προέλθει από κλείσιμο άχρηστων οργανισμών. Όταν αποφασιστεί ότι ένας οργανισμός δεν χρειάζεται, κλειδώνεις το κτίριο και απολύονται όλοι ανεξαιρέτως που δούλευαν εκεί, από τον κλητήρα που προσελήφθη χθες, μέχρι τον αρχαιότερο γενικό διευθυντή.

Η λειτουργία μιας υπηρεσίας στηρίζεται στην ιεραρχία και στη μεταφορά γνώσεων και εμπειρίας. Αν σήμερα θέλουν να μειώσουν τους δημοσίους υπαλλήλους κατά 30.000 και κατευθύνουν έτσι τα πράγματα ώστε να αποχωρήσουν 30.000 διευθυντές, προϊστάμενοι και παλιοί υπάλληλοι, τότε η λειτουργία των υπηρεσιών δεν θα βελτιωθεί αλλά θα καταρρεύσει. Η ήδη χαμηλή παραγωγικότητα θα πάει στα τάρταρα. Τα νέα παιδιά που θα μείνουν πίσω θα κληθούν ξαφνικά να διεκπεραιώσουν μια δουλειά για την οποία δεν έχουν ιδέα. Ποτέ δεν διώχνεις μόνο τις ανώτατες βαθμίδες μιας ιεραρχίας, διότι αυτοί που απομένουν γνωρίζουν μόνο αποσπασματικά μικρά κομμάτια μιας μεγάλης δουλειάς και δεν υπάρχει κανένας να τα συνθέσει. Είτε κόβεις ισόποσα και αναλογικά απ’ όλη την ιεραρχία, είτε κόβεις ολόκληρα κομμάτια δίχως εξαιρέσεις.»

Όταν τον ρώτησα σε ποια χώρα και σε ποιες υπηρεσίες έχει εφαρμοστεί αυτό το ακραίο και δίχως κανένα κοινωνικό κριτήριο μοντέλο που περιγράφει, μου απάντησε μ’ ένα παράδειγμα που μ’ άφησε άφωνο: «Δεν είναι μόνο η επιστήμη της οργάνωσης των επιχειρήσεων που μας το διδάσκει αυτό, αλλά και η ίδια η φύση. Στα μεγάλα πάρκα διατήρησης της άγριας ζωής που δημιουργήθηκαν στην Αφρική τη δεκαετία του ’60 και του ’70, τα κοπάδια των ελεφάντων μεγάλωναν τόσο πολύ ελλείψει εχθρών, που κάποια στιγμή οι διαθέσιμοι πόροι για την τροφή τους μέσα στα πάρκα λιγόστευαν. Για να μην λιμοκτονήσει όλος ο πληθυσμός τους, οι βιολόγοι αποφάσισαν να τον μειώνουν επιλεγμένα. Τα πρώτα χρόνια, κάνοντας μια ας την πούμε κοινωνική πολιτική, σκότωναν τα γέρικα ζώα που είχαν σχεδόν κλείσει τον βιολογικό τους κύκλο, κρατώντας στη ζωή τα νεαρότερα.

Κι ενώ θα περίμενε κανείς ότι όλα θα ήταν φυσιολογικά, οι βιολόγοι παρατήρησαν ότι οι ελέφαντες που έμεναν ζωντανοί, παρουσίαζαν σταδιακά περίεργη και αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά. Αδικαιολόγητη νευρικότητα, αντιδράσεις πανικού, απομάκρυνση από τα παλιά μονοπάτια που χρησιμοποιούσαν, αδυναμία να βρουν τους νερόλακκους, αποσάθρωση της συνοχής των κοπαδιών, μείωση των γεννήσεων και άλλα παρόμοια, ήταν μερικά απ’ αυτά που χαρακτήριζαν τη συμπεριφορά τους. Οι βιολόγοι γρήγορα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η σφαγή όλων των παλιότερων ζώων διέκοψε τη φυσική μεταφορά της εμπειρίας και των προαιώνιων γνώσεων από τα μεγαλύτερα ζώα στα νεαρότερα, με αποτέλεσμα αυτά να δυσκολεύονται να επιβιώσουν. Έκτοτε, όποτε θέλουν τη μείωση του πληθυσμού, διαλέγουν ένα κοπάδι και το σκοτώνουν ολόκληρο, από τον γηραιότερο αρσενικό μέχρι τα νεογέννητα.»

Καημένοι γέρο-ελέφαντες, ελεφαντίνες και ελεφαντάκια του δημοσίου τι σας περιμένει, έτσι και ο συνομιλητής μου πάρει τελικά τη δουλειά…